Có lẽ bạn đã từng nghe ai đó nói, hoặc chính bạn cũng từng nói rằng Con đã từ bỏ vinh hiển của Ngài để trở nên một người như chúng ta, để cứu chuộc chúng ta. Điều đó đặt ra câu hỏi rằng liệu có đúng và trung tín với Kinh Thánh không khi nói rằng Con đã từ bỏ hay làm giảm đi một số phương diện của thần tánh đời đời của Ngài để trở nên người.
Vậy, chúng ta hãy lùi lại một chút và suy ngẫm về điều Kinh Thánh phán dạy cho chúng ta biết về ý nghĩa của việc Đức Chúa Trời là Đức Chúa Trời, và con người là con người, rồi từ đó suy xét đến sự nhập thể của Con để tìm ra câu trả lời cho vấn đề này. Kinh Thánh dạy rằng Đức Chúa Trời là Đấng bất biến.
Tức là, Ngài không thay đổi. Ma-la-chi 3:6, Đức Giê-hô-va phán cùng Y-sơ-ra-ên rằng: “Ta là Đức Giê-hô-va, Ta không hề thay đổi. Vì vậy, hỡi con cháu Gia-cốp, các ngươi không bị diệt vong.” Đức Chúa Trời không thay đổi. Ngài không thể thay đổi bản chất của mình. Ngài không thể thay đổi bất cứ điều gì về chính Ngài. Bởi vì để là Đức Chúa Trời có nghĩa là không thể thay đổi. Nhưng, Kinh Thánh cũng phán rằng chính Đấng là Đức Chúa Trời — tức Ngôi Hai của Ba Ngôi, Đấng đồng bản thể với Đức Cha và Đức Thánh Linh — thì Ngôi Hai ấy đã trở nên người. Ngài đã trở nên xác thịt, như Giăng 1:14 chép. Ngài đã được làm nên giống như chúng ta trong mọi sự, như Hê-bơ-rơ 2:14-18 chép. Và bằng những lời thật đẹp đẽ, Kinh Thánh phán rằng Ngài đã mang lấy hình tôi tớ, như Phi-líp 2:7 dạy.
Ngài đã trở nên người. Vậy chúng ta phải hiểu điều này thế nào? Bởi vì để là con người có nghĩa là có thể thay đổi. Là người thì hữu hạn, có thể chết, có thể biến đổi. Con người thay đổi theo nhiều cách. Và chúng ta biết rằng Chúa Giê-xu, với tư cách là một con người, cũng đã thay đổi. Lu-ca đoạn 2 nói rằng Ngài tăng trưởng trong sự khôn ngoan, vóc dáng và được đẹp lòng Đức Chúa Trời cùng loài người. Ngài chuyển từ trạng thái mạnh mẽ đến yếu đuối, và cuối cùng bị giết chết. Thân thể của Ngài bị đánh đập, hành hạ cho đến chết, bị đóng đinh trên thập tự giá.
Chúng ta cũng biết rằng Ngài bị giới hạn về không gian theo cách mà thần tánh của Đức Chúa Trời thì không bị giới hạn — Ngài phải đi từ nơi này đến nơi khác, trong khi Đức Chúa Trời thì không bị giới hạn bởi không gian. Vì vậy, có những thực tại trong nhân tánh của Con vốn không tương hợp với những thực tại trong thần tánh. Đức Chúa Trời không thay đổi. Con người thay đổi. Đức Chúa Trời là Đấng bất tử. Con người có thể chết. Đức Chúa Trời là Đấng không được tạo dựng. Con người là tạo vật.
Vậy chúng ta nói về Ngôi Hai của Ba Ngôi rằng Ngài vừa là Đức Chúa Trời, vừa là con người. Làm sao để dung hòa điều đó? Có một nhóm các nhà thần học, đặc biệt xuất hiện từ thế kỷ 19, được gọi là các nhà thần học “kenotic”. Họ cho rằng có những thuộc tính của Đức Chúa Trời không phải là thiết yếu, nghĩa là Đức Chúa Trời có thể có hoặc không có những thuộc tính đó mà vẫn là Đức Chúa Trời. Và rằng một số thuộc tính đó đã được Con từ bỏ để trở nên người.
Khi hỏi các nhà thần học kenotic rằng Con đã từ bỏ những thuộc tính nào, họ sẽ nói rằng Ngài từ bỏ mọi thuộc tính không tương thích với đời sống của một con người. Ngài từ bỏ sự toàn tri, toàn tại, toàn năng. Và họ cho rằng vì đây không phải là những thuộc tính thiết yếu, nên Ngài vẫn là Đức Chúa Trời dù đã từ bỏ chúng để trở nên người. Vì từ Hy Lạp “kenosis” có nghĩa là “làm rỗng”, nên quan điểm này được gọi là “Cơ đốc học kenotic” — tức là Con đã tự làm rỗng chính mình khỏi một số phương diện thần tánh để sống đời sống con người cách trọn vẹn.
Nhưng hãy suy nghĩ về những hệ quả của quan điểm này. Trước hết, điều này phủ nhận sự bất biến của Đức Chúa Trời, bởi vì rõ ràng đây là một sự thay đổi nơi chính Ngài: Ngôi Hai của Đức Chúa Trời thay đổi. Ngài thay đổi những thuộc tính nào còn đúng với Ngài. Như vậy là phủ nhận thần học cổ điển về sự bất biến và đơn giản tuyệt đối của Đức Chúa Trời. Giáo lý đó khẳng định rằng Đức Chúa Trời không được tạo nên bởi các phần rời rạc, và nếu Ngài là Đấng dựng nên mọi sự thì chính Ngài không có phần nào có thể bị thay đổi. Nhưng quan điểm kenotic lại chia các thuộc tính của Ngài thành các phần có thể giữ lại hay từ bỏ.
Ngày nay, có những người nhận ra rằng không thể “cắt” các thuộc tính khỏi Đức Chúa Trời mà vẫn gọi Ngài là Đức Chúa Trời. Các thuộc tính ấy không phải là những phần rời có thể tháo gỡ được. Đức Chúa Trời không thể thay đổi trong bản thể của Ngài. Vì vậy, một số nhà thần học ngày nay đưa ra khái niệm gọi là “kenotic chức năng”. Nghĩa là, Con không từ bỏ các thuộc tính thần thượng, nhưng Ngài ngưng sử dụng chúng.
Vấn đề là, nếu vậy thì bản thể thần tánh của Ngài trở thành một “vật thể” tách biệt, như một thành phần thứ tư trong Ba Ngôi, mà Ngôi Hai có thể “truy cập” hay không tùy ý, như người ta ví von với một ổ cứng máy tính: dữ liệu luôn ở đó, nhưng có thể chọn dùng hay không dùng. Nhưng đó không phải là cách Kinh Thánh trình bày về Ba Ngôi. Mỗi Ngôi không “truy cập” thần tánh như vậy. Bạn không “truy cập” nhân tánh của mình — bạn chính là người. Cũng vậy, thần tánh là chính bản thể của các Ngôi vị Đức Chúa Trời.
Do đó, chúng ta không nên theo hướng kenotic. Nó gây nhiều hệ lụy nghiêm trọng đến những điều Kinh Thánh đã dạy rõ ràng.
Nhưng có một phân đoạn Kinh Thánh mà các nhà thần học kenotic thường viện dẫn, đó là Phi-líp 2:6-7. Phao-lô viết rằng: “Ngài vốn có hình Đức Chúa Trời… không coi sự bình đẳng mình với Đức Chúa Trời là điều phải nắm giữ.” Và câu 7 chép: “Ngài đã tự làm cho mình trống không.” Từ Hy Lạp ở đây là “ekenōsen” — có gốc từ “kenosis”. Do đó họ nói rằng: “Hãy xem, Ngài đã có hình Đức Chúa Trời, rồi Ngài tự làm rỗng mình — tức là từ bỏ một số phương diện thần tánh.” Nhưng họ không chú ý đến ngữ pháp. Vì ngay sau đó, Phao-lô giải thích ý nghĩa của “tự làm trống không”: “bằng cách lấy hình tôi tớ.”
Nói cách khác, Ngài không tự làm rỗng mình bằng cách đổ ra một phần nào đó của thần tánh. Ngài không từ bỏ thuộc tính thần thượng, cả về chức năng lẫn bản thể. Câu “Ngài tự làm cho mình trống không” là cách nói ẩn dụ, có nghĩa là Ngài lấy thêm một bản thể nữa cho chính mình — Ngài đã luôn có bản thể Đức Chúa Trời, nay Ngài cũng nhận lấy bản thể con người, và sống đời sống làm người.
Không phải là đổ ra hay rút bớt, mà là kinh nghiệm làm người, chứ không phải thay đổi thần tánh. Thần tánh không thể thay đổi. Nhưng bằng cách kinh nghiệm nhân tánh, Ngài có thể chịu hạn chế như một tạo vật. Sự mầu nhiệm của sự nhập thể là: cùng một Ngôi vị ấy — chính Ngài — vừa là Đức Chúa Trời đời đời, vừa là con người khiêm hạ, vâng phục cho đến chết. Cùng một Ngài, các thực tại thần tánh và nhân tánh đều đồng thời đúng trong Ngài.
Ngài sống cả hai bản thể — thần tánh và nhân tánh. Theo thần tánh, Ngài toàn tri. Theo nhân tánh, Ngài có những điều không biết. Theo thần tánh, Ngài là bất tử. Theo nhân tánh, Ngài chịu chết. Hai bản thể ấy không trộn lẫn, nhưng hợp nhất trong một Ngôi vị Con. Và tôi thường thấy sự bối rối hiện trên gương mặt nhiều người khi nghe điều này. Họ thường nghĩ: “Làm sao mà điều đó có thể xảy ra? Làm sao có thể vừa là một người, vừa sống theo hai bản thể, hai ý thức, hai đời sống cùng một lúc?” Câu trả lời là: Tôi không biết, bạn cũng không biết, và chúng ta sẽ không bao giờ biết, vì sự nhập thể của Con Đức Chúa Trời là sự kiện độc nhất vô nhị. Không có điều gì có thể so sánh được.
Tôi chỉ biết điều này là chân lý — rằng đó là điều Kinh Thánh buộc chúng ta phải tin về Ngài: những gì đúng với Đức Chúa Trời đều đúng với Con, ngay cả khi Ngài đã nhập thể. Mọi sự vốn là thật với Đức Chúa Trời bất biến đều vẫn là thật với Con trong thần tánh. Và mọi sự vốn là bản chất con người cũng đều thật nơi Ngài trong nhân tánh. Và những điều này là thật cùng một lúc.
Đây là cách Hội Thánh đã từng bày tỏ điều này qua tuyên bố của Công đồng Chalcedon: một Ngôi vị, hai bản thể. Không tách rời, không trộn lẫn. Hai bản thể phân biệt, nhưng hiệp một trong cùng một Ngôi vị. Và lý do tuyên bố Chalcedon trình bày như vậy là bởi vì Kinh Thánh buộc chúng ta phải nói về Ngôi Con theo cách ấy.
Vì vậy, chúng ta không nên nghĩ rằng Con đã từ bỏ các thuộc tính thần thượng hay giảm bớt thần tánh của Ngài. Không. Ngài vẫn giữ trọn vẹn mọi sự thuộc về thần tánh, kể cả những điều không tương hợp với nhân tánh. Nhưng Ngài đã mặc lấy bản thể con người, sống đời sống con người, chịu chết vì tội lỗi chúng ta, sống lại trong ngày thứ ba, và bây giờ là người đã sống lại, được vinh hiển, trọn vẹn là Đức Chúa Trời và trọn vẹn là con người, đời đời không cùng.
Dr. Kyle Claunch – Phó Giáo Sư Thần học Cơ Đốc – Honest Answers