1. Sai lầm phổ biến nhất mà nhiều người mắc phải khi đọc và giải nghĩa Kinh Thánh là không gắn kết Lời ấy vào đời sống chính mình. Khi đọc Kinh Thánh, thay vì đáp ứng bằng sự ăn năn, đức tin và vâng phục, họ lại giống như người được Gia-cơ mô tả trong chương một, kẻ nhìn vào gương rồi đi và lập tức quên mất hình dạng mình ra sao. Đó là hình ảnh của người nghe Lời Đức Chúa Trời nhưng không làm theo, không ăn năn, không tin, không vâng lời.
Chính Đức Chúa Jesus đã phán về điều này qua một ẩn dụ. Có hai người xây nhà: một người xây trên cát, khi bão đến thì nhà ấy bị sập; một người xây trên đá, khi bão tố đời này tràn đến thì nhà ấy đứng vững, bởi đã được lập trên nền tảng là lời phán của Ngài. Ấy là hai con đường của sự sống mà Kinh Thánh bày ra trước mặt con người.
Có một hiểm họa thực sự trong thời đại hiện nay, đặc biệt tại Hoa Kỳ, nơi mà kiến thức về Cơ Đốc giáo thì nhiều nhưng chỉ là hời hợt, dẫn đến danh nghĩa chứ không phải thực chất. Người ta có thể xưng nhận miệng rằng kính sợ Lời Chúa nhưng đời sống thì không phản ánh điều mình xưng nhận. Lại cũng có một hiểm họa, nếu nói một cách thẳng thắn, từ những video như thế này trên internet: tựa đề những video ấy hấp dẫn những người ưa thích câu hỏi mang tính học thuật, những thắc mắc Kinh Thánh, nhưng trong tâm linh lại chất chứa động cơ không thánh sạch.
Có những người, tiếc thay, bước vào cuộc trò chuyện thiêng liêng với mục đích đề cao chính mình hoặc sửa sai người khác, không bởi lòng yêu thương hay tinh thần Kinh Thánh, nhưng giống như các người Pha-ri-si ngày xưa, muốn chứng minh mình đúng, tự làm cho mình nên cao trọng.
Dẫu vậy, phần đông những người tìm xem các nội dung thiêng liêng chắc hẳn vẫn có lòng mong muốn học hỏi, lớn lên, trung tín với Kinh Thánh. Kinh Thánh khen ngợi những người giống như tín hữu ở Bê-rê, là những người tra xem Kinh Thánh để biết những điều ấy có thật như vậy chăng. Song, cũng có không ít người chỉ tìm cơ hội để gièm chê, hạ bệ người khác hầu làm cho mình được xem là đúng hơn, rồi lại bước đi mà không có một sự biến cải nào từ lẽ thật họ vừa đối diện. Người đang theo dõi điều này cần tự hỏi: có thật lòng tìm biết Đức Chúa Trời để bước đi theo Ngài, hay chỉ đang tìm cơ hội để tôn cao chính mình?
Hãy lấy điều đó làm sự cảnh tỉnh cho mỗi tâm hồn, hầu cho không trở nên những kẻ bắt bẻ theo tôn giáo đời nay, những kẻ giả hình, nhưng trở nên những người trung tín. Nếu có sự sai trật, cần phải chỉ ra điều đó trong bối cảnh đúng đắn. Nhưng trước hết, phải là môn đồ của Đấng Christ, người có lòng yêu thương, ước ao biết Ngài, vâng phục Ngài, đại diện cho Ngài, làm chứng nhân cách dịu dàng, đầy ơn và tiết độ khi đối thoại với kẻ khác.
2. Một sai lầm khác thường gặp khi đọc Kinh Thánh là không hỏi: tác giả được soi dẫn muốn dạy gì cho độc giả thời xưa và cho chính mình? Ý định của tác giả được soi dẫn là gì trong đoạn này? Thay vào đó, người ta dễ rơi vào lối suy nghĩ lan man, để tâm trí trôi theo phản ứng chủ quan thay vì dốc lòng tra xét: vì sao tác giả Sáng Thế Ký chép chi tiết ấy? Vì sao Phao-lô nói điều ấy với người Ga-la-ti, và điều đó có nghĩa gì cho chính mình?
Trong II Phi-e-rơ 3:16, Sứ đồ Phi-e-rơ cảnh cáo về những kẻ xuyên tạc lời dạy của Phao-lô, khiến cho ý nghĩa bị lệch lạc khỏi điều mà vị sứ đồ được soi dẫn muốn truyền đạt. Phải truyền dạy điều mà các tác giả được soi dẫn muốn truyền dạy qua sự chép của họ.
Một ví dụ cho thấy cách diễn giải sai: có một quyển Kinh Thánh thiếu nhi từng kể chuyện Giô-sép và chiếc áo nhiều màu sắc. Ứng dụng rút ra là: hãy suy nghĩ về những món quà đã được tặng và cảm xúc khi nhận chúng. Nhưng phải hỏi: vì sao Môi-se, người viết Sáng Thế Ký, lại ghi chi tiết về chiếc áo mà cha Giô-sép ban cho Giô-sép, chứ không cho các anh em ông? Phải chăng điều đó để nói về lòng biết ơn quà tặng và sự yêu thương? Cách giải nghĩa chân thật với văn mạch cho thấy chi tiết đó nhằm bày tỏ sự thiên vị, sự đổ vỡ trong gia đình, và là một phần giúp độc giả hiểu vì sao các anh em ông ghét ông, muốn giết ông và bán ông làm nô lệ.
Và khi đọc đến cuối Sáng Thế Ký, lời Giô-sép nói cùng các anh em: “Các ngươi toan hại ta, nhưng Đức Chúa Trời toan làm điều lành” – đó là của ăn thiêng liêng cho linh hồn. Dù con trẻ cũng có thể hiểu điều ấy: đời có bất công, có sự thiên vị, nhưng Đức Chúa Trời vẫn đang cầm quyền, Ngài đang làm mọi sự hiệp lại làm ích cho những kẻ yêu mến Ngài. Có thể yên nghỉ trong sự tể trị của Đức Chúa Trời, ngay cả khi bị đối xử bất công. Điều đó không làm cho sự bất công trở nên đúng, những người làm ác vẫn phải chịu trách nhiệm trước mặt Đức Chúa Trời. Song, có thể nương cậy nơi Chúa giữa hoàn cảnh ấy.
3. Một sai lầm nữa khi đọc Kinh Thánh là không đọc Kinh Thánh như một tổng thể. Kinh Thánh là một câu chuyện lớn được hoàn tất, đạt đến đỉnh điểm trong Đấng Christ. Có một học giả từng dùng hình ảnh âm nhạc: trong Cựu Ước có nhiều hợp âm – hệ thống tế lễ, chức tế lễ, đền tạm, thể chế dân sự, ngôi vua – tất cả như đang chờ một âm chính, một giai điệu chính xuất hiện. Và khi Đức Chúa Jesus đến, Ngài là giai điệu ấy, mọi hợp âm bấy giờ vang lên đầy ý nghĩa. Có người đọc Kinh Thánh cách rời rạc, mà không thấy đường dây cứu chuộc ấy.
Ví dụ, một người có quan điểm cao về Kinh Thánh có thể giảng II Sử Ký 7 về lễ dâng đền thờ của Sa-lô-môn, lửa từ trời giáng xuống, đền thờ được biệt riêng cho Đức Chúa Trời, và ứng dụng về việc xây nhà thờ, chiến dịch gây quỹ xây dựng. Nhưng đó có thật là hướng đi mà các tác giả Kinh Thánh dùng không? Chủ đề đền thờ trong Kinh Thánh không đạt đến đích trong các tòa nhà hiện đại, nhưng được ứng nghiệm trong chính Đấng Christ và dân sự Ngài.
Ngay từ đầu Phúc Âm Giăng, Đức Chúa Jesus phán: “Hãy phá đền thờ này, trong ba ngày ta sẽ dựng lại.” Và Giăng giải thích rằng Ngài nói về thân thể mình. Ngài chính là nơi mà Đức Chúa Trời gặp gỡ dân Ngài, là đền thờ thật mà đền tạm và đền thờ xưa kia chỉ là bóng hình. Tân Ước không đặt trọng tâm vào các cấu trúc vật chất – dẫu cần nơi nhóm họp – nhưng nhấn mạnh rằng dân Đức Chúa Trời là những viên đá sống, đang được dựng nên thành một nhà thuộc linh.
Nếu ai đó đang thắc mắc làm sao để thấy được bức tranh lớn trong Kinh Thánh nếu chưa từng học như vậy, một cách tốt là dạy con trẻ bằng các Kinh Thánh thiếu nhi chú trọng đến câu chuyện cứu chuộc. Một người bạn, đồng công – Jared Kennedy – có viết quyển Beginner’s Gospel Story Bible, là lựa chọn số một cho Kinh Thánh thiếu nhi, trình bày rõ ràng những chủ đề cứu chuộc. Khi cha mẹ đọc, cũng nhận ra được bức tranh lớn.
Ngoài ra, loạt video Bible Project trên YouTube cũng rất hữu ích – với hình minh họa khi giảng giải – chỉ dài từ 5 đến 15 phút cho từng sách trong Cựu và Tân Ước, giải thích cách sách ấy liên kết trong câu chuyện cứu chuộc. Những tài nguyên đó miễn phí, rất dễ tiếp cận.
Đặt câu hỏi về những nguy cơ khi giải nghĩa Kinh Thánh là một điều tốt, nhưng cũng có thể khiến người ta ngần ngại, sợ hãi rằng sẽ làm sai điều gì đó. Nhưng cần nhớ rằng Cha Thiên Thượng là Đấng yêu thương, không một con chim nào rơi xuống nằm ngoài sự biết trước của Ngài. Ngài đã phán: “Hãy xin, sẽ được; hãy tìm, sẽ gặp; hãy gõ, cửa sẽ mở.” Ngài vui mừng khi con cái Ngài đến gần, cầu xin sự soi sáng của Đức Thánh Linh. Sự hiểu sai chẳng có trong niềm vui của Ngài, Ngài chẳng giấu lẽ thật khỏi những người tìm kiếm.
Ước ao người nghe không phải e sợ trong việc đọc Kinh Thánh, nhưng được nhóm lên một tấm lòng mới, đến gần Chúa mà cầu nguyện như thi sĩ trong Thi Thiên 119: “Xin mở mắt con, hầu cho con thấy những điều lạ lùng trong Luật pháp Chúa.” Hãy học từ những giáo sư mà Đức Chúa Trời ban cho Hội Thánh, qua các sách dạy cách hiểu Kinh Thánh, qua các bản Kinh Thánh học và nhiều phương tiện khác.
Hành trình đọc và hiểu Kinh Thánh là hành trình cả đời, hầu cho có thể nhận biết Chúa là Tác giả tối hậu của Lời Kinh Thánh – Đức Chúa Trời Ba Ngôi.
Dr. Robert Plummer – Giáo sư Tân Ước, Southern Baptist Seminary – Honest Answers